Người Hà Nội ăn phở bò gà lẫn lộn được nhưng không thể ăn phở lợn. Đấy có thể là điều ‘may mắn’ khiến Nam Định có thứ phở xíu ngon lạ.
Hà Nội cùng Hải Phòng và Nam Định xưa nay vẫn nổi tiếng là 3 đô thị có đồ ăn ngon, đa dạng và đặc biệt nhất miền Bắc. Bản đồ ẩm thực của 3 đô thị này luôn khiến dân mê ăn, sành ăn… lạc lối. Điều đó xuất phát từ điều kiện địa lý, kinh tế, văn hóa của mỗi nơi trong suốt quá trình lịch sử, cho dù đến đến nay, Nam Định đã tụt hậu quá xa so với hai đô thị kia.
Tuy nhiên, nền tảng văn hóa của Nam Định vẫn rất phong phú, vẫn có thể “vỗ ngực xưng tên” với những món ăn đặc sắc mà không thể kiếm được ở đâu, ví dụ như phở xương hay phở xíu. Hầu như ai đến Nam Định, dù lần đầu hay đã nhiều lần, đều cố mò đi ăn bát phở xíu đầy lạ lùng từ cái tên cho đến hương vị.
Có một quy luật bất thành văn, đã là phở thì chỉ dùng thịt bò hoặc thịt gà để nấu. Tuy nhiên, sự biến thiên của hoàn cảnh đã tạo ra nhiều thứ phở được nấu với các nguyên liệu khác như thịt lợn, thịt trâu, thịt ngựa, thậm chí là cá. Trong đó, phở xíu là một cách biến tấu khá tinh vi để tạo nên một dòng phở mới.
Xíu ở đây là cách đọc rút gọn của món xá xíu trong văn hóa ẩm thực Trung Quốc. Dấu ấn của người Tàu tại Nam Định khá đậm nét bởi vì thành Nam từng là trung tâm giao thương lớn nhất của vùng Sơn Nam hạ, thậm chí là của vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, với đầy đủ cảng biển, cảng sông, đường thiên lý Bắc Nam và đường sắt.
Do đó, người Trung Quốc đã xuất hiện và định cư ở Nam Định từ rất lâu, tạo nên những “phố Khách” với những cộng đồng người Hoa và hội quán đặc trưng giống như Hội An hay khu Chợ Lớn (Sài Gòn), tất nhiên ở quy mô nhỏ hơn. Trong quá trình hòa huyết, họ đã đóng góp cho nền ẩm thực Nam Định những món ăn của quê hương mình và trở thành đặc sản của thành Nam như chí mà phù (chè vừng đen), lục tàu xá (chè đậu xanh), kẹo sìu châu, bánh xíu páo, xá xíu, xôi xíu và phở xíu…
